Neden kitap okuyoruz? Kitap okumakla, mesela psikoloğa gitmek arasında bir ilişki olabilir mi? Adam Phillips’in Türkçe’deki beşinci kitabı “Hep Vaat Hep Vaat” psikanalistin edebiyat-psikanaliz arasında sıfırdan inşa etmeye çalıştığı ilişkileri içeren yazılardan oluşuyor.
Edebiyat ne? Analiz ne? Bu ontolojik sorular zamanın gereği; işin kendisine yönelik sorular, anlam alanlarının genişlemesi açısında hayati değil; kavramlara, işlere yüklediğimiz ve statik hale getirmeye (yüzyıllardır) çalıştığımız mânâ bagajlarının şöyle bir açılıp saçılıp, her zaman tartışmaya müsait halde kalmaları açısından da önemli. Bir karakter araştırması olarak psikanaliz dilin alanındadır. Edebiyat da öyle. Pratikte sayısız farkları olmasına rağmen Phillips’e göre psikanaliz edebiyatın bir parçası, üstelik ancak kültürel bağlamında bir işe yarar bir anlam ifade ediyor. Kültür ve tarihe ilişkin bir koleksiyon olarak psikanalizin böylelikle edebiyatla “damardan” ilişkisi var. Hem insanın nasıl iyi, kendi içinde rahat yaşamasının araştırmasını dil üzerinden ve dille yapıyorsa, aynı şekilde insana ilişkin her türlü temel meseleyi mercek altına alan ve böylece insana “ahlaki açıdan daha ilginç yaşama esini” veren edebiyat da psikanalizle kolkola düşünülebilir. Adam Phillips biraz daha da ileri götürebiliyor hatta işi: Psikanaliz belki bilimden çok bir sanattır? Ya da analistin tasarıları biraz da şairin esinlenmesine benzer? Dolayısıyla vaka öykülerinde Shekaspeare’e, psikanalizin teorilerinde Keats’e gidebiliyor. (Ferah ferah!)
Her halükarda Adam Phillips psikanalizi mutlak bir gerçeklik olarak, insanın mutluluğuna giden tek yol olarak düşünmüyor. Psikanaliz konusunda oldukça alçakgönüllü. Hem bu yolla bulduğu şeyleri kamusal alanda dolaşıma sokmak, psikanalizi çekildiğini düşündüğü kabuktan çıkarmak istiyor, hem de bulgularını başka alanlarla tartışmak. Ona göre halihazırda bir araştırma yöntemi olan psikanalizin edebiyattan öğreneceği çok şeyi var. Sorularımıza cevap arayan edebiyat da psikanaliz de aynı ortak kültürel toplumsal hatta politik ve ekonomik yazgıların içinden kendisiyle ve dünyayla ve insanla uğraşıyor. Yeni dünyanın yeni soruları hepimizi böylelikle iş başına koşmadı mı? İşbirliği hepimize lazım.
Hep Vaat Hep Vaat
Adam Phillips
Çeviren: Ferit Burak Aydar
Metis Yayınları
Yayınlanma tarihi: Şubat 2008
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder